1. مقدمه:
1.1. گرمایش زمین، معضلاتی چون آتش سوزی جنگل ها، ذوب یخچالهای قطبی، زیر آب رفتن سرزمین ها، ... و به طور کلی تغییرات اقلیمی را رقم زده است. توافقنامه پاریس که در سال 2016 به امضاء 197 کشور جهان رسید، هدف گیری خود را مواجهه با این معضلات قرار داده است. مجلس شورای اسلامی نیز در 23/08/1395 این توافقنامه را تصویب و به شورای نگهبان ارسال کرده است.
1.2. ادعای اصلی این توافقنامه آن است که گازهای گلخانه ای انسان ساخت از قبیل دی اکسید کربن و متان[1]، عامل گرمایش اخیر زمین است. باید توجه داشت که درصد نقش انسان در گرمایش، صرفا 0.002 درصد است و نظریه های مختلفی، در نقد مدعای توافقنامه پاریس مطرح شده اند. توافقنامه پاریس با پذیرش نقش اساسی گازهای گلخانه ای انسان ساخت، سازوکاری را برای کنترل تولید و کاهش انتشار این گازها طراحی کرده است. از آنجا که عمده فعالیت های صنعتی، کشاورزی، نظامی و .... منشاء تولید گازهای گلخانه ای هستند، موضوع اعمال این سازوکارها نیز به شمار می روند. حوزه انرژی و کشاورزی بزرگترین هدف این توافقنامه است.
1.3. توافقنامه های بین المللی، سازوکارهای اعمال قدرتی (بخوانیم سلطه) هستند که با پذیرش کشورهای جهان، اعمال حاکمیت داخلی را کانالیزه کرده و عمدتا تحت اختیار نهادهای بین المللی می برد. این سازوکارها، شیوه حکمرانی پنهان نهادهای بین المللی هستند که عمدتا در جهت منافع قدرت های استکباری فعالیت می کنند. وضوح این ادعا را می توان در وجود رشته هایی دانشگاهی چون اقتصاد سیاسی بین الملل مشاهده کرد. هر توافق نوعی از پذیرش سلطه و تبعیت است. این سازوکارها خصوصا در توافقنامه های بین المللی، به قدری پنهان و ظریف تعبیه شده اند که در برخورد اولیه، پویایی عملکردی آن مشاهده نمی شود و معمولا نیازی به بررسی های کارشناسی، پژوهش های علمی یا اختصاص وقت جدی از سوی تصمیم گیران ملی احساس نمی شود اما پس از مدت زمانی، کشورها را به وابستگی های طولانی مدت و گریزناپذیر می کشاند. لذا تعجیل در تصویب و اجرای این توافقنامه ها، زمینه نفوذ، نقض حاکمیت ملی، از رده خارج شدن نهادهای تصمیم گیر ملی، پذیرش تعهد نسبت به جامعه جهانی، اختیاردهی به جامعه جهانی برای تنبیه تعهد دهنده در صورت نقض تعهد و تشدید وابستگی را رقم می زند.
2. امید است در مطلبی دیگر با همین عنوان برخی از سازوکارهای اعمال قدرت مندرج در متن
توافقنامه پاریس را ذکر کرده و برخی از مهلکه های محتمل را از نظر بگذرانیم. شفاف سازی و باز کردن محورهای
نفوذ در متن توافقنامه و توجه دادن به اثرات حاد
به صورت موردی از محورهای مطلب بعدی خواهد بود.
3. جمهوری اسلامی ایران اکنون در شبکه تعاملات جهانی حضور دارد و نمیتواند خود را فارغ از این شبکه تصور کند. لذا تصور انزوا یا خروج از تعاملات بین المللی، تصوری واهی است. جمهوری اسلامی ایران، نیازمند برونگرایی در روابط خارجی خود، ایجاد ائتلاف های منطقه ای و بین المللی و به تبع پذیرش برخی تعهدات جهانی است. اما سوال اصلی پیرامون ورود فعال ما به عرصه تعاملات و خصوصا توافقنامه های بین المللی است. اگر در این عرصه، هوشمندی لازم به کار گرفته نشود، سازوکارهای حکمرانی تحمیلی، زمینه آسیب پذیری روز افزون کشور را فراهم می کند. در برهه ای که جمهوری اسلامی ایران درگیر خصومت نظام های استکباری در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی و فرهنگی و .... است، توافقنامه ها و قراردادهای بین المللی به عنوان مرزهای جبهه انقلاب اسلامی به شمار می رود.
4. از این رو، دو نکته را باید مدنظر داشت:
4.1. توجه به بررسی های دقیق تر و کارشناسی تر در انعقاد توافقنامه ها و قراردادهای بین المللی
4.2. پیش بینی اثرات آینده اجرای این توافقنامه ها و آرایش جبهه خودی متناسب با تحولات آینده: در این زمینه طراحی سازوکارهای مقاومتی و ایجاد ظرفیت های مدیریت موفق اجرای توافقنامه پاریس ضروری است.
