اقتضائات اجرا؛ محور تعریف ماهیت مفهومی عدالت

چکیده

ماهیت عدالت قرن­ هاست که محل اختلاف اندیشمندان بوده و اجماعی بر آن حاصل نشده است. بنابراین ضمن تفصیل برخی از مهم­ ترین نظریات عدالت، آن­ها را نقد و عدم امکان اجماع را مطرح می­ نماییم. راهکار پیشنهادی، در نظر گرفتن عدالت به عنوان یک وضع مطلوب است که در مقام اجرا و متناسب با موقعیت، از تعاریف گوناگون بهره می­ برد. لذا اقتضائات اجرای عدالت، محور تعریف شاخص های مختلف خواهد بود. در این نگاه، عدالت حقیقتی واحد است که به تناسب اقتضائات، معیارهای مختلفی را به عنوان شاخص مصداق یابی معرفی می­ کند. روش تحقیق مقاله، کیفی و ابزار گردآوری، مطالعات کتابخانه­ ای است.

مولفین:

سید علیرضا سجادیه

محمد صادق تراب زاده جهرمی

پذیرفته شده جهت چاپ در مجموعه مقالات دومین همایش عدالت و پیشرفت

طراحی نظام رصد و پایش دانش نظری در حوزه عدالت پژوهی

چکیده

آرمان فهم و تحقق عدالت از جمله دیرینه­ ترین خواست­ های بشری بصورت فردی و اجتماعی است. این امر باعث ظهور و بروز تلاش­ هایی مختلف و گوناگون در این حوزه شده که گنجینه­ ای ارزشمند را برای علاقمندان این حوزه فراهم آورده است.

طبیعی است بهره­ گیری از این مجموعه عظیم نیازمند برنامه­ ریزی دقیق و حرکت هدفمند است. چنین حرکتی در بطن خود محتاج ابزارها و زیرساخت­ هایی است که بتواند آن را به نقطه مطلوب برساند.

مدیریت دانش به عنوان یکی از زیرمجموعه­ های علم مدیریت در سال­ هایی نه چندان دور مورد توجه قرار گرفته است. علت اصلی این گرایش را می­ توان در حرکت جوامع از صنعتی به دانشی جستجو نمود. این حوزه از مدیریت به خلق، دسته­ بندی و انتشار دانش در سطح کلی توجه دارد.

پرسش اصلی این مقاله این است که چگونه می­ توان از ظرفیت علمی مدیریت دانش در حوزه عدالت­ پژوهی استفاده نمود؟ بی­ شک پاسخ علمی و عملی به این پرسش افق­ هایی جدید را پیش روی کشور در حرکت به سمت عدالت در دهه «پیشرفت و عدالت» قرار می­دهد.

لذا در این مقاله با بهره­ گیری از مطالعات کتابخانه­ ای به عنوان روش گردآوری داده­ ها و دو روش تحلیل مضمون­ بنیاد و طبقه­ بندی به مثابه روش­های تجزیه تحلیل داده­ ها که هر دو روش­ هایی کیفی می­ باشند ضمن تحلیل تلاش­های صورت گرفته در حوزه عدالت پژوهی سعی شده است یک نظام رصد و پایشی را در قالب حدود 170 عنوان جزئی و کلی در این حوزه ارائه نماید. این نظام در ضمن دسته­ بندی موضوعات کار شده تا به امروز عناوین دیگری را بطور قیاسی برای برطرف نمودن نقاط خلأ در این بخش ارائه نموده است. طبیعی است این پایان راه نبوده و نیازمند جهادی علمی در عرصه عدالت­ پژوهی است.

مولفین:

عادل پیغامی
سیدعلیرضا سجادیه
محمد صادق تراب زاده جهرمی
ارائه شده و پذیرش برای چاپ در مجموعه مقالات دومین همایش عدالت و پیشرفت

«گونه شناسی نظریات عدالت مبتنی بر ابعاد فلسفی؛ روشی در تبیین ماهیّت مفهومی عدالت»

چکیده:

مفهوم عدالت به دلیل پیچیدگی و گستردگی دلالت آن همواره از موضوعات مورد توجه و چالش­ برانگیز اندیشمندان مختلف بوده و هر یک سعی در تبیین این مفهوم با استفاده از دیدگاه­ های گوناگون داشته­ اند. حاصل این تلاش­ها مجموعه­ ای عظیم از نظریات مختلف و متنوع در این حوزه است.

این مقاله با استفاده از مدل «مبانی---مفاهیم---اقتضائات---سیاست­ها---شاخص­ها» در عرصه­  عدالت­ پژوهی، بدنبال تبیین مفهوم عدالت در بخش مبانی و چیستی آن با بهره­ گیری از نگاه اسلامی و مبتنی بر تنقیح نظریات گذشته است. این امر می­ تواند علاوه بر مشخص کردن چارچوبی برای حرکت، زمینه­ ای را برای نظریه­ پردازی در این عرصه فراهم آورد.

پرسش اصلی مقاله این است که ماهیت مفهوم عدالت را چگونه می­ توان تبیین کرد؟

روش تحقیق مورد استفاده، کیفی و در زمره­ تحقیقات بنیادین به شمار می­ رود. ابزار جمع­ آوری داده­ ها، روش کتابخانه­ای بوده و در تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش گونه­ شناسی که یکی از روش­ های طبقه­ بندی است استفاده شده است. انتخاب مقسم گونه­ شناسی می­ تواند ضمن تبیین بهتر نظریات عدالت ما را در کشف اشتراکات و افتراقات آن­ها یاری رساند.

بدین منظور پس از بررسی ادبیات گونه­ شناسی، برخی از مهم­ ترین گونه­ شناسی­ های موجود مدّ نظر قرار گرفته و از مسیر نقد و ارزیابی آن­ها سعی شده­ است تا در حوزه نظریات، گونه­ شناسیِ جدیدی مبتنی بر 3 بُعد معرفت شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی ارائه گردد که ضمن رفع نقاط ضعف دیگر گونه­ ها، مبتنی بر مبانی فلسفی اسلامی نیز باشد.

کلیدواژه:

گونه شناسی، طبقه بندی، انسان شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی.

مولفین:

سید علیرضا سجادیه
محمد صادق تراب زاده

دانلود مقاله

لینک دانلود مقاله: دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، دوره 3، شماره 6، تابستان 1390، صفحه 59-95