تنظیم نقش بازیگران عرصه خط مشی های آموزشی
تشریح مساله واقعی
سازمان ها و نهادهای مختلفی در کشور، درگیر امر آموزش و تعلیم هستند. برخی به صورت مستقیم، ماموریت آموزش و تعلیم را بر عهده دارند و برخی به صورت فرعی. در این میان، نهادهای درگیر امر آموزش، برخی سیاستگذارند و برخی مجری و برخی مسؤول ارزشیابی و کنترل و ... . شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش و .... همگی درگیر مساله هستند.
در این میان، دو چیز چندان واضح یا مورد اتفاق نیست:
1. میزان و نحوه ورود هر نهاد و سازمان در امر آموزش
2. نسبت نحوه ورود هر نهاد و سازمان با سایر نهادها و سازمانها
با توجه به اینکه تفکیک میان نقشهای اجرایی و سیاستگذارانه چندان به صورت کلی و مطلق ممکن به نظر نمیرسد، لازم میآید تا به جای تفکیک عملکرد سازمانها به صورت کلی، برای هر خطمشی آموزشی، شبکهای از بازیگران خطمشی ترسیم شده و ضمن تعریف میزان و نحوه ورود هر نهاد و سازمان در خطمشی مربوطه، نسبت میان این نهادها و سازمانها نیز تعریف گردد.
بحثی در تحلیل بازیگران خط مشی policy actor analysis
در تحلیل هر خطمشی به چند عنصر توجه میشود: 1. بازیگران خطمشی[1]. 2. منابع خطمشی[2]. 3. قواعد نهادی[3].
بازیگران خط مشی عبارتند از کلیه افراد (وزیر، نماینده پارلمان، متخصص و ...)، گروه های اجتماعی یا نهادهای قانونی. در این نوشتار، افراد، گروه ها یا نهادها، زمانی بازیگر خط مشی محسوب می شوند که درگیر در مساله بوده و به صورت فعال (نه منفعل) بر خط مشی و فرایند خط مشی گذاری موثرند. این بازیگران، طی فرایندی نسبت به منافع خود در مسالهای خاص، آگاه میشوند، ظرفیتی برای بسیج منابع دارند، برای دفاع از منافع خویش، ائتلاف هایی را تشکیل میدهند و در نهایت تصمیمی راهبردی برای ورود به عرصه تصمیم گیری یا عدم ورود خواهند گرفت.
بازیگران را میتوان بر اساس معیارهایی، سطح بندی نمود:
1. بر اساس ماهیت عمومی بازیگر[4]: سیاسی، اداری، اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی، ....
2. تفکیک به جامعه هدف، ذینفع نهایی[5] یا گروه های متاثر از خط مشی
تحلیل بازیگران خط مشی؛ مسیری در تنظیم نقش بازیگران خط مشی
در تنظیم نقش بازیگران خط مشی آموزشی کشور، مراحلی را باید طراحی کرد و به مرحله اجرا گذاشت:
- شناسایی انواع بازیگران موثر در عرصه خط مشی های آموزشی کشور
- گونه شناسی بازیگران
- تعریف ماموریت هر طبقه از بازیگران به صورت کلی
- تعریف نقش هر بازیگر نسبت به هر خط مشی آموزشی و تنظیم ارتباط بازیگران با دیگر بازیگران
- بررسی کفایت بازیگران خط مشی و مساله دخالت سایر بازیگران غیرفعال
منبع:
[1] Policy actors
[2] Policy resources
[3] Institutional rules
[4] Public nature
[5] Target group or end beneficiary
بازیگر به عنوان جامعه هدف: یا علت در تولید مساله هستند یا قادر به بروز اقدام برای حل مساله می باشند.
بازیگر به عنوان ذینفع نهایی: کسانی که به صورت غیرمستقیم از یک مساله خاص، منتفع یا متضرر می شوند یا اینکه برای حل یک مساله باید وضعیت این بازیگران نیز بهبود یابد. البته این گروه ها مرتبط با مساله خط مشی مربوطه هستند اما دخالت مستقیم ندارند.
البته گروه سومی هم هستند که اساسا دخیل در امر خط مشی نیستند و اثرات خوب یا بد خط مشی به آن ها نیز تسری می یابد. Third party groups
