گزارش تدوین هندسه معرفتی عدالت: پایش گستره معرفتی و عملی عدالت- نسخه اول
مقدمه
عدالت یکی از مفاهیم پیچیده و گسترده اجتماعی بوده، به گونه ای که دخالت و اهمیت آن در عرصه های مختلف حیات فردی و اجتماعی امری غیرقابل تردید است. از این رو پرداختن به این مقوله جزو اولویت های دانشی جوامع علمی در سرتاسر جهان بوده و هست. وجود ادبیات وسیع و غنی در این حوزه علاوه بر کمک به تولید محتوای غنی تر، بر سردرگمی و پیچیدگی فعالیتها و اقدامات جدید در این عرصه دامن خواهد زد.
از طرف دیگر عنصر عدالت نقشی بی بدیل در دستگاه ارزشی نظام جمهوری اسلامی داشته و دارد. ارزشی که می توان آن را در بالاترین سند قانونی کشور یعنی قانون اساسی مشاهده نمود. در بندهای مختلفی از جمله بند9، 12 و 14 از اصل سوم قانون اساسی بر اهدافی چون ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی، پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای مرد و زن تاکید و تصریح شده است.
به شکل اساسی نیز فلسفه تشکیل حکومت اسلامی بنابر آیات قرآن کریم و سیره معصومان، اقامه قسط و عدل در جامعه است. ارزشی که تحقق آن باعث قوام و بسط سایر ارزشهای مورد نیاز جامعه بشری خواهد شد.
سیاستهای کلان در هر اجتماعی توسط رهبران آن تعیین شده و همه دلسوزان و اندیشمندان آن جامعه سعی در تحقق سریعتر و بهتر اهداف و آرمانهای تعیین شده دارند. مجموعه شرایط و ویژگی های نظری و عملی کشور در سالهای گذشته باعث شد که رهبر معظم انقلاب اسلامی دهه چهارم انقلاب اسلامی را «دهه پیشرفت و عدالت» نام گذاری نموده و خط سیر دانشی و اجرایی کشور را در این مقطع زمانی جهت دهی کنند.
بدیهی است اولین و مهمترین قدم در راه تحقق هر هدفی ارزیابی و برآورد دقیق توان دانشی و تئوریک جامعه علمی در مورد آن مقصود است. در واقع بدون اطلاع از مشخصات و ظرفیت های نظری جامعه در حوزه های گوناگون امکان برنامه ریزی دقیق و جامع برای نیل به مقاصد مختلف فراهم نخواهد شد.
به معنای دقیقتر، در شرایط پیچیده کنونی که علوم مختلف ارتباطات وسیعی با یکدیگر داشته و حوزه های تخصصی زیادی را شکل داده اند، وجود نقشه راهی که بتواند ضمن بیان امکانات و شرایط موجود، به خواست ها، اندیشه ها، برنامه ها و فعالیت های اجرایی جهت دهد، امری شایسته و بایسته خواهد بود.
از منظر دیگر باید گفت اقامه عدالت در عرصه فردی و اجتماعی، تک بعدی نبوده و عوامل و شاخص های گوناگونی در تحقق این هدف دخالت مستقیم یا غیر مستقیم خواهند داشت. وجود عناصر و عوامل گوناگون و در بعضی اوقات متباین، لزوم ترسیم و تدوین مسیری را برای تحقق نظری و عملی عدالت را گوشزد می نماید.
با وجود اهمیت مطالب فوق هنوز هیچ فعالیت مناسب و موثری در عرصه شناسایی توانمندی های بالقوه و بالفعل معرفتی و عملی در عرصه عدالت در سطح کشور صورت نپذیرفته است. عدم تحقق چنین کاری باعث موازی کاری و نوعی سردرگمی در حوزه تحقیقات نظری و برنامه های علمی ملّی شده است. تعداد کم فعالیتها در این حوزه، مطالب تکراری، عدم توافق بر سر مبانی اصلی، دیدگاه های کاملاً متباین با یکدیگر، عدم تجلّی واقعی عدالت در برنامه های توسعه و.... از نشانه های حیرانی و فقر علمی در این حوزه می باشد.
در ادامه، این گزارش با ارائه یک نظام طبقه بندی موضوعی سعی خواهد کرد چارچوبی برای سنجش و ارزیابی فعالیت های دانشی در حوزه عدالت را تبیین نماید.
دریافت گزارش
عنوان: هندسه معرفتی عدالت
ملاحظه: در صورت نیاز، مکاتبه ایمیلی را انتخاب نمایید.
