جلسه بیست و پنجم: درس گفتارهای عدالت اجتماعی دکتر پیغامی

مباحث این پست:

1. نظریه خالی از حسادت.. 2
2. رابطه پارتو و معیار خالی از حسادت.. 2
3. خاستگاه نظریه خالی از حسادت.. 3
4. ساده ترین شکل نظریه خالی از حسادت.. 4
5. حسادت و غبطه. 4
6. ولایت و حسادت.. 6
7. نحوه برخورد با حسادت.. 7
8. تعمیم معیار خالی از حسادت.. 7
9. نسبت عدالت و پیشرفت.. 7
10. تمایز انصاف و خالی از حسادت.. 10
11. مقایسه منطق نظم ترتیبی و منطق توابع مطلوبیت.. 11
12. سوال 4 از جدول4: مثال خالی از حسادت.. 11

• لینک دانلود فایل صوتی جلسه
  حجم: 68.1 مگابایت
  

الف: ترجمه متن این جلسه (صفحه 1204)

نظریه خالی از حسادت:

نظریه‌ انصاف، با شجره‌نامه‌ اصیل اقتصادی و تعریف عرفی تناسب در اقتصاد رفاه، معیار وضعیت خالی از حسادت است. این مفهوم را ابتدا دانکن فلی (1967) به صورت رسمی ارائه کرد و هال واریان (1974) و الیشا پازنر و دیوید اشمیدلر (1978) و ویلیام جی بامول (1986) و دیگران آن را بیشتر توسعه دادند. بخشی از انگیزه‌ این پژوهش، پیدا کردن راهی برای محدودتر کردن (پالایش کردن) و کاهش گستره نقطه بهینه‌ مجاز پارتو بود تا از این طریق، تخصیص هایی شناسایی شود که هم کارا و هم متناسب (متناسب در اینجا به همان معنای خالی از حسادت است) باشد. در ساده ترین شکل، یک تخصیص در صورتی خالی از حسادت است که هیچ فردی، سبد داشته‌های دیگری را ترجیح ندهد (یعنی به آن حسادت نورزد).

معیار خالی از حسادت آن قدر تعمیم داده شده که ملاحظات افراد، گروه های آنان، مجموعه های با انتخاب مشترک، روندهای خالی از حسادت، فراغت، خروجی و توانایی نیروی کار را در بر گرفته و نیز مفهوم تعادل مساوات طلبان را نیز بازتولید کرده است. معیار خالی از حسادت، یک ساخت جذاب و گیرا است و هدفی منطقی به نظر می‌رسد. اما سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا وضعیت خالی از حسادت واقعاً بیانگر آنچه که مردم منصفانه می پندارند هست یا اینکه با آن متمایز است؟
رابین بودوی و نیل بروس (1984) نسبت به هم ارزی این دو مشکوک بودند: «من ممکن است به خوش شانسی دوستم که در عتیقه فروشی رخ داده است حسادت کنم در حالیکه از این امر، بی انصافی ادراک نمی شود که فرد اول مالک چیزی شود و من نشوم».

سوال خلاقانه 4 در جدول4 مفهوم خالی از حسادت ساده را می آزماید به نحوی که تنها تخصیص های نهایی را مورد آزمون قرار می دهد. اگرچه پاسخ دهندگان در این سناریو تشویق می شوند تا تا نسبت به تخصیص دیگران حسادت ورزند، 87 درصد پاسخ دهندگان وضعیت شرح داده شده را عادلانه می‌دانستند. اگر که کسی سبد را گسترده تر بداند، ممکن است که پاسخ دهندگان خالی از حسادت شوند برای مثال: زمانی که برای جستجوی یک آلبوم موسیقی صرف می شود را به عنوان سبد تخصیص ببینیم.

--------------------------------------

سوال 4: شما و یکی از آشنایانتان هر دو تمایل دارید که یک آلبوم موسیقی کمیاب را داشته باشید. دوست شما ساعاتی از هفته را برای جستجوی آن در فروشگاه های آلبوم صرف می کند در حالیکه شما هیچ زحمتی برای یافتن آن نمی کشید. او آلبوم را می یابد.
انصاف: 87درصد               عدم انصاف: 13 درصد                         جامعه آماری: 299نفر

---------------------------------------

سوال 5 در جدول 4 نیز از این نگرانی به دور است. در این سناریو، اگرچه یکی سخت کوشتر است، هر دو کالاهایی را به عنوان پاداش دریافت می کنند که دیگری صرفنظر از تلاش کاری، اصلا نمی تواند به آن تمایل داشته باشد اما 90 درصد پاسخ دهندگان آن را غیرمنصفانه می دانند.

-------------------------------------

سوال5: کریس که نابیناست تلویزیون دوست ندارد و پت که گیاهخوار است همبرگر دوست ندارد. فرض کنید که کریس و پت، با ظرفیت یکسان برای یک شرکت کار می کنند و حقوق پایه یکسانی دریافت می کنند. زمان پاداش آخر سال است. کریس که سخت تر از پت کار می کند یک کوپن 2 دلاری همبرگر دریافت می کند. از طرف دیگر، پت که کم کارتر است پاداشی به ارزش یک تلویزیون بزرگ (با صفحه بزرگ) 2000 دلاری دریافت می کند.

انصاف: 10درصد                عدم انصاف: 90 درصد                         جامعه آماری: 260 نفر

--------------------------------------

معیار خالی از حسادت نه تنها به عنوان توضیحی پیرامون عدالت سوال برانگیز است بلکه نامشخص است که منظور از حسادت در مکالمات و صحبت های عادی چیست:
به نظر می‌رسد کاملاً ممکن است من داشته‌ی دیگری را دوست داشته باشم اما هیچ احساس دلخوری و رنجیدگی که لفظ حسادت متضمن آن است نسبت به داشته‌های او نداشته باشم (در چنین موقعیتی من واقعاً نسبت به او حسادت ندارم. هر چند دوست داشتم که درآمد و یا امکانات او را داشته باشم).

رندل هولکوم (1997) نیز برابر دانستن انصاف را با وضعیت خالی از حسادت رد می کند. او به کار بردن معیار  خالی از حسادت برای آزمودن صرف پیامدها را اشتباه می داند و بیان می کند که عدالت نیازمند آن است که به فرایند تحصیل پیامد نیز باید توجه داشت.

به نظر می رسد این نکته با نتایج سوال 4و5 که در آنها پاداش ها در تعارض با بهره مندی های فردی هستند، سازگار است. این نتایج این ادعا را تایید می کنند که عدالت در عین توجه به پیامدها، نیازمند توجه به شایستگی های مرتبط با فرایند تولید پیامدها نیز هست.

ب: محورهای بحث جلسه

مبحث اصلی: نظریه خالی از حسادت

مباحث فرعی:

1.       نقد ادعای جیمز کونو مبنی بر ریشه داشتن نظریه خالی از حسادت در شجره نامه ناب اقتصادی و تعریف عرفی تناسب در اقتصاد رفاه: این ادعا مردود است.

2.       انگیزه پژوهشگران نظریه خالی از حسادت: پالایش و محدودسازی معنای کارایی پارتویی به معنای اینکه هم کارایی پارتویی باشد اما خالی از حسادت هم باشد. بنابراین شرایطی که کارایی پارتویی دارد اما خالی از حسادت نباشد، عدالت نیست.

3.       بررسی جایگاه تمایز حسادت و غبطه در نظریه خالی از حسادت:

3.1.    غبطه تمایل به داشتن داشته های دیگران و حسادت یعنی ناراحتی از داشتن دیگران

3.2.    غبطه یک شکل دارد اما حسادت چند شکل دارد: 1. من داشته باشم و طرف مقابل نداشته باشد. 2. طرف مقابل نداشته باشد ولو اینکه من هم نداشته باشم. 3. فاصله داشته من و طرف مقابل بسیار زیاد باشد.

3.3.    حسادت نداشتن: 1. زمانی که اطلاعاتی از داشته دیگران ندارم. 2. زمانی که داشته طرف مقابل برای من مطلوبیت ندارم. 3. منابع آن قدر زیاد است که تمایلی به داشته طرف مقابل نخواهم داشت. 4. فرد به علت بزرگواری روح خویش، هرگز به سمت طرف مقابل متمایل نمی شود. 5. داشته من فاصله زیادی از داشته طرف مقابل دارد به نحوی که رشد کم طرف مقابل به خاطر فاصله زیاد یا رشد زیاد داشته من، جبران شده و حسادت بروز نمی کند.

3.4.    نظریه خالی از حسادت عملا در مطالعات صورت گرفته، غبطه و حسادت را شامل شده است.

4.       گستره مباحث علمی نظریه خالی از حسادت: تعداد افراد، گروه ها، مجموعه های با انتخاب مشترک، مبادلات خالی از حسادت، اوقات فراغت، خروجی، توانایی نیروی کار، بازتولید مفهوم برابری مساوات طلبان.

5.       دو نگاه به تعامل معیارهای کارایی و عدالت/ کارایی و خالی از حسادت:      

5.1.    نگاه رتبه بندی لازم و کافی: برای مثال اول باید حداقل عدالت محقق شود بعد هر چه ممکن است کارایی محقق شود یا بالعکس.

5.2.    نگاه مبتنی بر نرخ انتقال: کارایی و عدالت در یک نسبت متعادل (متعادل به معنی برابر نیست) مقبول است نه اینکه اول چیزی محقق شود بعد چیز دیگر. هیچ یک به نفع دیگری نباید حذف شود.

6.       نقد کونو به نظریه خالی از انصاف: تمایز بین خالی از حسادت و انصاف از زاویه ادراک افراد

7.       بررسی مثالی که نشان دهنده تمایز بین خالی از حسادت و انصاف از زاویه ادراک افراد