مقدمه
جامعه از خرده نظام های مختلفی تشکیل شده است که در صورت حرکت منسجم، هماهنگ و هدفمند، می توانند به تحقق اهداف کلی نظام جامعه عمل پوشانده و خود نیز غایات مطلوب خویش را تحقق بخشند. جامعه اسلامی نیز همانند هر جامعه دیگر، اهدافی برای خود متصور است که خرده نظام های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اداری و ... آن باید نقش متناسب خود را در پازل عمل جامعه، به خوبی دریافته و آن را به اجرا درآورند.
نظام اداری کشور، به عنوان یک خرده نظام که سراسر حاکمیت را فراگرفته است نیز از جمله این خرده نظام هاست. نظام اداری کشور، در حقیقت اداره هر ماموریتی را برای تحقق اهداف جامعه به عنوان ماموریت خود می داند. این خرده نظام، ضمن اینکه بخش هایی از جامعه را به خویش اختصاص داده است، به عنوان بعدی از جامعه نیز قابل توجه است. به عبارت دیگر هر خرده نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، امنیتی و قضایی و .... باید از طریق نوعی سازوکار اداره، حرکت نمایند. هر عملی از این خرده نظامها، به نحوی تاثیر اداری بر کشور دارد و نشانگر نظام اداری آن کشور است.
مردم سالاری دینی به عنوان شیوه ای از حکومت داری است که در غایت خویش به دنبال تحقق کلمه توحید از طریق توحید کلمه است. در این بین عدالت اجتماعی به عنوان هدف واسط و میانی، سعی دارد تا زمینه تحقق کلمه توحید را فراهم سازد. بنابراین مردم سالاری دینی را بدون نیل به عدالت اجتماعی نمی توان تصور کرد.
رابطه مردم سالاری دینی و عدالت اجتماعی در سه حوزه قابل تعریف است: رشد، مشارکت، زمینه. از منظر نوع زندگی، رشد عنصر اصلی مردم سالاری دینی است که غایت این نوع حکومت داری را تعیین می کند. عدالت اجتماعی زمینه ساز تحقق رشد در حیات اجتماعی است. از منظر سیاسی، این رشد لزوما از طریق مشارکت همراه با اختیار آحاد جامعه رخ می دهد و با توجه به مفهوم انتظار سازنده، اساسا تمدن اسلامی موعود باید توسط جامعه رقم بخورد و این رشد است که زمینه ظهور را فراهم میسازد. از منظر مدیریتی، نیل به عدالت جهت رشد اجتماعی با شناخت از وضعیت اجتماع و برنامه ریزی مبتنی بر اقتضائات جامعه دینی صورت می پذیرد. لذاست که هم در غایت مردم سالاری دینی، هم در فرایند مردم سالاری دینی (مشارکت و اجرا)، توجه به عدالت ضروری است.
این سه عنصر، مدل مردم سالاری دینی عدل محور را تبیین می کند و از سوی دیگر، شاخص های سیاستگذاری عادلانه مردم سالار را نشان می دهد.
واژگان کلیدی: رشد، مشارکت، زمینه، مردم سالاری دینی، عدالت اجتماعی.