۱۷ آذر ۹۲ ، ۱۶:۳۷
ایده ای برای توزیع عادلانه تر بودجه کل کشور
همیشه می نالیم که چرا بودجه اینجور و آن جور. نه اینکه ما تنها باشیم بلکه همه می نالند: از تدوین کننده بودجه تا ذی حق و نی نفع بودجه. یک مساله در تدوین بودجه، تمرکز بودجه در مرکز است. استان ها از تهران گلایه دارند و شهرستان ها از مراکز استان و .... . بالاخره چه کار باید کرد؟
راهی که به ذهنم رسیده را با شما در میان می گذارم تا با همفکری شما، به راهکاری عادلانه تر دست یابیم:
راهی که به ذهنم رسیده را با شما در میان می گذارم تا با همفکری شما، به راهکاری عادلانه تر دست یابیم:
- در نگاه به بودجه باید مصارف و درآمدها را با هم تراز کنیم. در نگاه عدالت محور نیز چنین گامی را طی خواهیم کرد. اما ابتدا مساله تولید باید مطرح شود و سپس توزیع.
- بر طبق برنامه ریزی منطقه ای و آمایش سرزمینی، وضعیت موجود استعدادهای مناطق (مثلا استانی) و نیز ظرفیت های رشد مناطق شناسایی می شوند. برای هر منطقه و مبتنی بر توزان کلی کشور برنامه رشد اقتصادی طراحی می گردد. این گام موجب می شود که ظرفیت های بالقوه هر استان، بالفعل شده و علاوه بر رشد منطقه ای، حداکثر درآمدزایی بودجه نیز صورت پذیرد.
- پس از تولید رشد محور منطقه ای، نوبت به توزیع می رسد. توزیع باید پشتیابی از رشد اقتصادی کل کشور و نیز رشد منطقه ای داشته باشد. از این رو بخشی از منابع درآمدی بودجه باید صرف استان ها شود اما چگونه؟
- نیازهای کشور را شاید در یک نگاه ساده بتوان به دو دسته تقسیم کرد: الف= نیازهای کلان و عمومی کشور که از قبیل کالای عمومی ملی (مثل امنیت ملی) همگان در آن شریکند باید توسط همگان نیز تامین مالی شود. ب= نیازهای منطقه ای نیز باید توسط همان منطقه تامین مالی شود.
- از این رو، بخشی از درآمدهای هر استان به خزانه کل متمرکز، واریز می شود تا پاسخگوی نیاز رشد ملی باشد. بخشی نیز پاسخگوی نیازهای استانی می گردد.
- در این نگاه، تولیدات و درآمدهای یک استان عموما به همان استان می رسد و دیگران از دست رنج هم استفاده نمی کنند.
- در این جا با یک مشکل مواجهیم و آن اینکه برخی استان ها به علت اینکه به لحاظ تاریخی، دچار عقب ماندگی شده اند، امکان رشد منطقه ای و تحمل بودجه منطقه ای را ندارند. از این رو باید در یک بازه زمانی مشخص و از بودجه نیاز ملی، همه استان ها را به سطحی رساند که بتوانند هزینه های منطقه ای خود را از درآمدهای منطقه ای تامین نمایند. پس از این دوره زمانی، همه استان ها به لحاظ مالی مستقل می شوند. تنها هزینه های ملی شامل کالاهای عمومی ملی، هزینه های ستادی حکمرانی و ... خواهد بود.
- در این نگاه، برای هر استان، برنامه رشد تعریف شده و از سوی دیگر درآمدهایش را عمدتا برای هزینه هایش جبران می کند. حتی در طرح های ملی نیز، استان های درگیر، مشارکت می کنند و از طرف دیگر، منافع طرح ملی را نیز در صندوق خود دریافت می کنند.
- این ایده صرفا ایده است. لذا دو نکته برای تقویت ایده لازم است:
- بررسی امکان پذیری فعلی در بودجه متناسب با هزینه ها و درآمدها: اگر هزینه های عمومی و حکومت داری بسیار زیاد باشد، این ایده با شکست مواجه می شود.
- طراحی سیر منطقی تغییر: نظریه برنامه
